Het hoeft niet
We zijn op weg naar huis na onze jaarlijkse zomervakantie in Frankrijk. Ik zit op de achterbank. De ‘Alpenkreuzer’ hobbelt vrolijk achter ons aan. We worden ingehaald door een andere vakantieganger. Mijn moeder zegt: ‘die gaan ook naar huis’. Ik ben gelijk getriggerd. ‘Dat hoeft niet’, zeg ik tegen mijn moeder, ‘misschien gaan ze nog wel een week vakantie vieren in België’. Het wordt een running gag in ons gezin. Telkens als mijn moeder iets stelligs zegt, voegt ze er steevast aan toe: ‘maar het hoeft niet’, hè Sandra.’ Inderdaad: het hoeft niet. Nog steeds triggert het mij als mensen overtuigd zijn van hun eigen gelijk en niet open staan voor andere meningen en invalshoeken. Het is immers slechts één perspectief op de werkelijkheid.
Denk niet wit, denk niet zwart
Ons natuurlijke instinct is proberen de spanning te vermijden die ontstaat als we verschillende meningen hebben over iets. We proberen consensus te vinden of we veranderen snel van onderwerp. We doen dat omdat we ons bedreigd voelen door de spanning en we bang zijn dat we de ander verliezen. We labelen ons eigen gezichtspunt als goed en daarmee het gezichtspunt van de ander als fout.
Wrijving is de plek van creativiteit
Het paradoxale is dat precies in de wrijving en frictie tussen alle verschillende gezichtspunten creativiteit zit en dat op die plek innovatieve oplossingen gevonden kunnen worden. De verschillende gezichtspunten zijn niet het probleem. Het probleem is hoe we omgaan met de spanning die veroorzaakt wordt door die verschillen. Blijven we vasthouden aan ons eigen gelijk of zijn we bereid om te luisteren naar het perspectief van de ander. En zijn we bereid om onze mening te herzien als we ontdekken dat er in het standpunt van de ander ook wel een kern van waarheid zit. Dan zijn de verschillende gezichtspunten zaadjes voor creatieve en innovatieve oplossingen.
Op zoek naar verschillen en overeenkomsten
In mijn werk als gespreksleider en teamcoach ben ik voortdurend met een groep op zoek naar alle verschillen en overeenkomsten die er onderling zijn. Ik gebruik daarbij de uitgangspunten en de tools uit Deep Democracy waarmee ik bewust op zoek ga met de groep naar de verschillende perspectieven op de werkelijkheid. Naar alle invalshoeken in een groep. Iedere stem krijgt ruimte in het gesprek. En we gaan nog een stap verder. We geven samen betekenis aan de werkelijkheid. Er ontstaan dan gedragen oplossingen voor vraagstukken. Op die manier ontstaat er een open werkcultuur waarin je met elkaar kan werken en leren, waarin je hetzelfde bent en anders mag zijn.
Niemand heeft het monopolie op de waarheid – de zes blinde reizigers
Een mooie illustratie van het centrale uitgangspunt van Deep Democracy – ‘niemand heeft het monopolie op de waarheid’ – is het verhaal uit India over zes blinde reizigers die op hun levensweg tegen verschillende delen van een olifant aanlopen.
De eerste komt dichterbij en grijpt heel bang, de kronkelende slurf en zegt: ‘een olifant lijkt erg op een slang’. De tweede steekt gretig zijn handen uit en voelt aan de knie en zegt: ‘het is een boom die ik hier voor me zie’. De derde raakt toevallig aan het oor zegt: ‘een olifant is net een waaier hoor’. De vierde komt opeens ten val tegen de flank van het dier en zegt: ‘een olifant is als een stevige muur’. De vijfde voelt aan een slagtand en doet zich zeer, hij zegt: ‘een olifant is als een speer’. De zesde krijgt van de slingerende staart een klap en zegt: ‘een olifant is als een touw’. Samen maken ze ruzie wie van hen gelijk heeft. Elk van hen had deels gelijk, en toch hadden ze het samen verkeerd.
Dit verhaal moedigt ons aan de eigen (ervaring met de) waarheid te relativeren (zonder deze weg te verklaren) en meer oog te hebben voor de ervaringen van de ander. Samen krijg je het complete beeld!
Recente reacties